يکي از شاخه هاي علم فيزيک است و موضوع آن بررسي موجهاي مکانيکي در جامدها ، مايع ها ، از جمله نوسان ها ، صدا ، فراصوت و فروصوت است .
صدا
صدا نتيجه ارتعاش يک جسم است و در محيط مادي ( آب و هوا ) بصورت موج انتشار مي يابد . گوش انسان صدا را توسط فعل و انفعالات فيزيولوژيکي درک مي کند .
بسامد
تعداد حرکات نوساني در مدت زمان معين را بسامد مي گويند . زمان اندازه گيري نوسان ها ثانيه مي باشد و با واحد هرتز مشخص مي شود .
هرقدر بسامد صدا تندتر باشد يعني حرکت ارتعاشي تندتر باشد ، صداي حاصل زيرتر و هرقدر بسامد صدا کندتر باشد ، صداي حاصل بم تر خواهد بود .
***گوش انسان تنها قادر به شنيدن صداها در بازه بسامدي بين 20 هرتز تا 20 کيلو هرتز است***
تقسيمات صدايي
تعداد حرکات نوساني در مدت زمان معين را بسامد مي گويند . زمان اندازه گيري نوسان ها ثانيه مي باشد و با واحد هرتز مشخص مي شود .
دايناميک
احساس بلندي و کوتاهي صدا مربوط به انرژي حمل شده با امواج صوتي است و بر حسب واحد دسيبل مي باشد که عبارت است از ده برابر لاگ نسبت شدت صداي مورد نظر به شدت يک سطح مقايسه اي ؛ و بطور قراردادي صدايي است که داراي 20000 ميکروبار فشار بوده و بعنوان آستانه شنوايي در انسان در نظر گرفته مي شود .
فرکانس شنوايي انسان بين 20000 - 20 سيکل در ثانيه انجام مي شود و داراي شدتي برابر 60 - 30 دسيبل است .
بين شدت صوت و بلندي صوت تفاوت وجود دارد . شدت صوت يک کميت فيزيکي است اما بلندي صوت يک خاصيت فيزيولوژيکي است که علاوه بر شدت صوت ، به گوش انسان نيز بستگي دارد .
صداي ناهنجار
سروصدا واژه اي است که براي توضيح وضعيت صدا در زمان هاي ب خصوص بکار مي رود . يک صدا مي تواند در يک لحظه "خواسته" باشد ، در صورتي که در شرايط ديگر يا براي همان همان افراد "ناخواسته" باشد و به عنوان نوفه تلقي شود و لذا به دليل مطرح شدن عوامل ذهني و فيزيولوژيکي و حالات دروني ، ارائه تعريف براي آن مشکل است .
بطور کلي به صداهاي ناخواسته يا آزاردهنده که به هر دليلي بر فعاليت هاي روزانه ما اثر منفي بگذارد نوفه مي گويند .
صدا زماني ناخواسته تلقي مي گردد که :
1/صحبت کردن و برقراري ارتباط ميان افراد را تحت تاثير قرار دهد .
2/در فرايند هاي فکر کردن و تمرکز فکري اختلال ايجاد کند .
3/از انجام مناسب فعاليت ها جلوگيري کند و ...
طنين ( رنگ صوتي )
صداهاي موسيقيايي و سازها داراي طنين خاص خود هستند و علت تشخيص صداي سازها از يکديگر که در حال نواختن يک نت مشترک هستند ، طنين يا رنگ صوت است .
صداي بي طنين منحني سينوسي دارد و منظم است .
هارمونيک ( موج فرعي )
صدا ترکيبي از چند موج صوتي است . هر موج صوتي را هارمونيک مي نامند . مجموع اين هارمونيک ها صدا را به شکل يک موج پيچيده صوتي تشکيل مي دهد .
***تفاوت صداي افراد ناشي از تفاوت در همين هارمونيک ها است***
نواک
بياني از زير يا بم بودن يک صدا است . بعضي صداهاي غير موسيقيايي طنين دارند اما تشخيص نواک در آنها مشکل است . مانند صداي باران
پژواک ( بازگشت صدا )
وقتي داخل يک سالن بزرگ يا يک معبد با صداي بلند سخن مي گوييم ، انعکاس صداي خود را پي در پي مي شنويم . به اين پديده پژواک يا اکو مي گويند .
پژواک زماني توليد مي گردد که صدا از موانع انعکاس يابد . همه اشياء صوت را منعکس نمي کنند . برخي از اشياء مانند چوب ، جوت ( کنف هندي ) ، مقواي نازک و ... صوت را جذب مي کنند . جهت شنيدن پژواک لازم است که مانع منعکس کننده صوت در فاصله حداقل 17 متري از منبع صوتي قرار گيرد ؛ زيرا اثر صوت به مدت يک دهم ثانيه در گوش ما پديدار مي ماند . اگر يک سيگنال صوتي به گوش ما برسد و به دنبال آن در يک دهم ثانيه سيگنال صوتي ديگري نيز به گوشمان وارد شود ، سيستم شنوايي گوش آن را تشخيص نخواهد داد .
***سرعت صوت 340 متر در ثانيه مي باشد***
پس آوا
مدت دوام آوا پس از خاموش شدن سرچشمه آوا را پس آوا گویند که کمیتی قابل محاسبه است . هرچه پس آوا در یک فضا بیشتر باشد وضوح کمتر است .
آکوستيک در محيط
امواج صوتی هنگام برخورد به موانع با زاویه تابش نسبت به خط مماس بر نقطه برخورد بازتابیده خواهند شد . بنابراین به دلیل اینکه این اتاق دارای چهار دیوار است ، چهار بازتابش داریم که همان صوت تولید شده را پس از طی مسافت طولانی تری به گوش شنونده می‌رسانند . به عبارت دیگر هرچه از منبع بیشتر دور شویم انرژی صوتی کمتر خواهد شد ، بنابراین مشخص است که بازتابشهایی از منبع اصلی صوت که مسافت بیشتری را برای رسیدن به گوش شنونده طی می‌کنند ، اولآ دیرتر به گوش شنونده می‌رسند و ثانیآ حامل انرژی کمتری هستند.
صوت در دو نوع مستقیم و غیر مستقیم دریافت می‌شود . صداهای مستقیم در یک فرم کروی انتقال یافته و از منبع به طور مستقیم به شنونده می‌رسند و این فرم کروی در حرکت باعث می‌شود در تمام جهت‌ها در یک زمان مشخص حرکت داشته باشد . در حالت غیر مستقیم صدا در اثر برخورد با یک سطح بازگشت یافته و سپس به دریافت کننده می‌رسد . صدا هم‌زمان که از مسیرهای مختلف خارج می‌گردد دریافت می‌شود . کنترل آکوستیکی به معنی کنترل انتشار مستقیم و غیر مستقیم ( مسیرهای ثانویه ) توسط صوت است .
برای فراهم نمودن یک صدای خوب در محیط باید به سه نکته توجه ویژه داشت :
1/ کنترل و رسیدن صدای خوب به هر شخص به صورت مستقیم است که این موضوع خود بیانی از مباحث انتشار و بازگشت و کم کردن مدت زمان طنین جهت جلوگیری از هم پوشانی شدن صداها توسط یکدیگر است .
2/جلوگیری از ایجاد نویز یا نوفه بوده که از طریق انتخاب سایت مناسب دور از آلودگی صوتی ، دیوارهای دوجداره ، مصالح جاذب و دورسازی تاسیسات از چنین محیط‌هایی و همچنین قرار دادن فضاهای واسطه‌ای چون کریدور و انبار میان محیط خارج و فضاهای شنوایی است .
3/استفاده از سیستم‌های صوتی ایده‌آل که در واقع تقویت صدا توسط بکار گیری میکروفونها و بلندگوها و آمپلی فایرها با تعبیه یک اتاق کنترل است و بسته به نوع بکارگیری متفاوت بوده و از سیستم‌های مختلفی می‌توان بهره برد .
پنل آکوستیکی
امروزه برای کنترل صوت در استودیو ها ، اتاق هاي ضبط ، آمفی تئاترها ، سالن هاي سینما و ... پنل هایی بر اساس دانش آکوستیک ساخته شده است که موجب کنترل صدا و جلوگیری از بازگشت صدا می گردند . این پنل ها عمدتا به دو دسته تقسیم می شوند :
1/جاذب ها - این پنل ها دارای ساختار ویژه ای هستند که موجب جذب صدا می شوند و در نتیجه از بازگشت صدا جلوگیری می نمایند . از جمله این پنل ها می توان به فوم هاي جاذب اشاره کرد .
2/دیفیوزرها - این پنل ها از اساسی ترین رکن های آکوستیک به ویژه آکوستيک استودیوها هستند و به نحوی ساخته شده اند که با برخورد امواج صدا به آن ها امواج در مسیر ها متفاوت پراکنده می گردند و در نتیجه از بازگشت مجدد صدا در همان مسیر جلوگیری می نمایند . معمولا این پنل ها از جنس پلاستوفوم یا چوب ساخته می شوند و از انواع آن می توان به پنل های دیفیوزر دوبعدی و سه بعدی اشاره نمود .
عایق صدا چيست ؟
هر نوع وسیله و یا ماده ای که برای کاهش فشار صوتی از منبع تولید تا گیرنده صوت استفاده می شود را عایق صوتی می‌گویند .
روشهای اساسی برای کاهش صدا
مدت دوام آوا پس از خاموش شدن سرچشمه آوا را پس آوا گویند که کمیتی قابل محاسبه است . هرچه پس آوا در یک فضا بیشتر باشد وضوح کمتر است .
فواید استفاده از عایق صوتی
1/بهبود صدا در یک اتاق ( اتاق بدون پژواک )
2/کاهش نشت صدا
3/آکوستیک آرام بخش
4/کاهش سر و صدا
5/کنترل سر و صدا
6/محدود کردن سر و صدای ناخواسته
عایق صوتی می‌تواند از امواج صوتی ناخواسته غیر مستقیم که باعث پژواک صدا می شوند جلوگیری کند . همچنین می‌تواند انتقال امواج ناخواسته صدای مستقیم از منبع به شنونده غیر ارادی را از طریق کاهش استفاده از فاصله و دخالت اشیاء در مسیر ، میسر سازد
روش های معمول برای عایق کاری صوتی
1/بستن منافذ ورود و خروج هوا . هر منفذی که هوا بتواند از آن عبور کند صدا را هم می تواند انتقال می دهد . کلیه منافذ موجود در سقفها و دیوارها نظیر اطراف جعبه تقسیم های برق ، کانالها و داکتها ، سیم ها و هرجایی را که شیئی از داخل دیوار یا سقف عبور می کند با بتونه یا فوم پلی اورتان درزگیری کنید .
2/جلوگیری از ایجاد " کانالهای عبور صدا " در دیوارها . هنگام ساخت بناهای جدید ، کلیدهای برق و دریچه های هوا را در داخل دیوارمشترک دو فضا ، پشت به پشت هم قرار ندهید .
3/اجتناب از استفاده از مصالح سخت . زیرا اینگونه مصالح ، صوت را به آسانی ازیک مکان به مکان دیگر انتقال می دهند .
4/استفاده از یک لایه انعطاف پذیرنظیر فوم منبسط شونده جهت جدا نمودن لوله ها از غلافها یا سوراخهایی که از آن عبور می کنند .
5/استفاده از عایق صوتی در دیوارهای ساختمانهای جدید جهت جلوگیری ازانتقال صدا بین اتاقهای مجاور . به منظور جلوگیری از انتقال صدای نامطلوب جریان سریع آب به هنگام تخلیه فلاش تانک توالت ، لوله های پلاستیکی تخلیه آب را عایق بندی کنید .
6/استفاده از وسایل خانگی آرامتر ، حتی اگر گرانتر از موارد مشابه پرصداتر باشند .
7/جدا نمودن تجهیزات صدادار از محلهای استراحت . استفاده از اطاقهای مجزای مجهز به عایق های صوتی می تواند ایده خوبی درطراحی منزل باشد . بکارگیری درب های مجهز به عایق بین کلیه فضاها ، به مقدار قابل ملاحظه ای از انتقال صدا در خانه جلوگیری می کند .
8/استفاده از مصالح جاذب صدا در کفها ، دیوارها و سقفها . عایقهای صوتی به مانند موکت می توانند از عبور صدا جلوگیری نمایند . حتی الامکان ازبکارگیری کفپوشهای سخت مانند سرامیک و بتن خودداری نمایید .
نظر شما